Memurlarda Zorunlu Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Gündemde
Memurlar için zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) tartışmaları giderek artıyor. Mevcut emekli maaşlarının düşüklüğü ve yaşam maliyetlerinin yükselmesi, tamamlayıcı emeklilik ve fon birikimi mantığını ön plana çıkarıyor.
Kamuoyunda en çok sorulan sorular ise şöyle:
“Memurlarda zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi gelecek mi, hangi memurları kapsayacak, OYAK benzeri mi olacak, fon birikimi nasıl işleyecek?”
Bu haber dosyasında, memur TES sistemi, zorunlu kesinti, fon yapısı, faydaları ve zararları ile birlikte detaylı biçimde ele alınıyor.
Zorunlu Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Nedir?
Planlanan modelde tamamlayıcı emeklilik sistemi, memurun mevcut emeklilik maaşına ek olarak ikinci bir emeklilik geliri sağlamayı hedefleyen, zorunlu kesinti ve fon birikimi esasına dayalı bir yapı olarak öne çıkıyor.
-
Memurun maaşından her ay belirli oranda zorunlu kesinti yapılması,
-
Bu kesintilerin emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmesi,
-
Emeklilik döneminde ek maaş ya da toplu ödeme şeklinde geri dönmesi,
sistemin temel mantığını oluşturuyor.
Bu açıdan TES, klasik emekli sandığı sisteminden farklı olarak, bireysel emeklilik ve OYAK benzeri fon mantığını birleştiren hibrit bir model olarak görülüyor.
Memurlarda Zorunlu Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Gelecek mi?
Henüz tüm ayrıntıları kesinleşmiş bir kanun metni olmasa da, gündemdeki tartışmalar ve programlarda yer alan başlıklara bakıldığında:
-
Zorunlu tamamlayıcı emeklilik sisteminin orta vadede hayata geçirilmesi,
-
Sistem oturduktan sonra da memurların ve kamu personelinin bu yapıya kademeli olarak dahil edilmesi,
sıkça dile getirilen senaryolar arasında.
“Memurlarda zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi gelecek mi?” sorusuna bugün için verilebilecek en net cevap:
Model üzerinde çalışmalar sürüyor, memurların da kapsama alınması güçlü bir ihtimal olarak masada duruyor.
Hangi Memurları Kapsaması Bekleniyor?
Olası düzenlemelerde, aşağıdaki grupların ön planda olacağı konuşuluyor:
-
Kadrolu devlet memurları,
-
Düzenli maaş alan kamu personeli,
-
Uzun süreli istihdama sahip memur statüsü çalışanları.
İlerleyen süreçte sözleşmeli personel ve farklı statüdeki kamu çalışanlarının da sisteme dahil edilmesi gündeme gelebilir. Bu nedenle memurlar açısından TES kapsamı, çıkacak kanun ve yönetmeliklere göre netleşecek.
TES ile OYAK Arasındaki Benzerlikler ve Farklar
OYAK Benzeri mi Olacak?
Özellikle TSK personelinin dahil olduğu OYAK sistemi, memurlar için planlanan TES ile sık sık karşılaştırılıyor. OYAK’ta:
-
Maaştan düzenli kesinti yapılıyor,
-
Bu kesintiler bir kurumsal fon içinde değerlendiriliyor,
-
Emeklilikte toplu ödeme ve ek emeklilik geliri imkânı bulunuyor.
TES için öngörülen modelde de:
-
Memur maaşından belirli oranda zorunlu kesinti,
-
Yatırım fonları aracılığıyla fon birikimi,
-
Emeklilik döneminde ikinci emeklilik geliri hedefleniyor.
Bu yönüyle “memurlar için OYAK benzeri fon yapısı” ifadesi tamamen yabana atılacak bir benzetme değil; ancak TES’in, daha geniş kitleyi kapsayan, bireysel emeklilik altyapısına dayalı, daha esnek ve çok şirketli bir yapı olması bekleniyor.
Memur İçin TES Nasıl İşleyecek? (Fon Birikimi Mantığı)
Memurlarda zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi devreye girdiğinde temel işleyişin şu şekilde olması öngörülüyor:
-
Memurun maaşından her ay belirli oranda prim/kesinti yapılacak,
-
Bu tutar memurun adına açılan tamamlayıcı emeklilik hesabında birikecek,
-
Birikimler, fon sepetleri aracılığıyla; tahvil, hisse senedi, katılım fonu gibi araçlarda değerlendirilecek,
-
Emekli olduğunda memur, isterse toplu para, isterse aylık ek emekli geliri şeklinde bu birikime ulaşabilecek.
Bu nedenle TES, “fon birikimi ve uzun vadeli tasarruf” temelli bir memur emeklilik modeli olarak öne çıkıyor.
Memurlarda Zorunlu TES’in Olası Faydaları
1. İkinci Emeklilik Maaşı ve Ek Gelir
En önemli artı yön, memurların mevcut emekli maaşına ek olarak ikinci bir emeklilik geliri elde etme ihtimali. Özellikle emeklilikte alım gücü düşen memurlar için tamamlayıcı emeklilik sistemi, ciddi bir ek güvence sağlayabilir.
2. Zorunlu Tasarruf ve Disiplin
Memurların büyük çoğunluğu, maaş dönemi içerisinde tasarruf yapmakta zorlanıyor. Zorunlu kesinti sayesinde, farkında olmadan uzun vadeli bir fon birikimi oluşacak ve emeklilikte bu birikim önemli bir avantaja dönüşebilecek.
3. Devlet ve İşveren Katkısı İhtimali
Modelde sadece memur değil, işveren (kamu) ve devlet katkısı da söz konusu olursa, memurun kendi ödediği tutarın üzerine ek katkılarla daha büyük bir emeklilik fonu oluşma ihtimali bulunuyor.
4. Emeklilikte Daha Güçlü Mali Güvence
Tamamlayıcı emeklilik sisteminin amacı, memurun tek maaşa mahkûm kalmasını engellemek ve emeklilik döneminde daha güvenli, daha planlanabilir bir gelir yapısı kurmak.
Memurlarda Zorunlu TES’in Olası Zararları ve Riskleri
1. Net Maaşta Düşüş
En çok eleştirilen nokta, memurun eline geçen net maaşın düşmesi.
Zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi devreye girdiğinde:
-
Maaştan her ay kesinti yapılacak,
-
Kısa vadede memurun harcanabilir geliri azalacak.
Özellikle düşük maaşlı memurlar için bu durum hissedilir bir yük oluşturabilir.
2. Fon Getirisinin Belirsizliği
Fonların getirisi piyasa koşullarına bağlı olacak.
Enflasyon yüksek seyrederse ve fonlar yeterli getiri sağlayamazsa, reel anlamda kayıp yaşanma riski var. Yani memur, yıllarca kesinti ödeyip, sonunda beklediği kadar güçlü bir ek gelir elde edemeyebilir.
3. Zorunlu Katılıma Tepki
“Memurlarda zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi” ifadesi bile, pek çok çalışan için başlı başına bir tepki nedeni. Bazı memurlar, bunun ikinci bir vergi gibi olduğunu düşünerek zorunlu kesintiye karşı çıkıyor.
4. Paraya Erişimde Kısıt
Bu tür sistemlerde, fondaki birikime her istediğinde ulaşamama durumu söz konusu. Uzun süre sistemde kalma şartı, yaş şartı vb. kriterler, memurun “paraya ihtiyacım olduğunda kullanamam” endişesini artırabiliyor.
Sonuç: Memurlarda Zorunlu Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Gelirse Ne Olur?
Özetle:
-
Memurlarda zorunlu tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES), mevcut emeklilik yapısını tek başına bırakmak istemeyen, ikinci emeklilik geliri hedefleyen bir model olarak tartışılıyor.
-
Sistem hayata geçerse, maaştan zorunlu kesinti, fon birikimi, OYAK benzeri ancak daha geniş kapsamlı bir yapı ve emeklilikte ek maaş gibi unsurlar öne çıkacak.
-
Fayda tarafında ikinci emeklilik geliri, zorunlu tasarruf ve ek güvence;
-
Zarar tarafında ise net maaşta kısa vadeli düşüş, fon getirisi riski ve zorunluluk tartışması yer alıyor.
Memurlar için en kritik nokta, çıkacak kanun metinlerini, zorunlu kesinti oranlarını, fon yapısını ve çıkış/erişim şartlarını dikkatle takip etmek olacak.
